Si portal që në fillim të këtij viti bëmë zotimin, që çdo fundjavë të prezantojmë nga një kala, gjegjësisht kështjellë shqiptare në trojet tona etnike, meqë rast shumicën edhe i vizituam,
duke sjellë edhe foto origjinale.
Nga Rexhep Rifati
Në përmbyllje të këtij projekti, sot në këtë të shtune të fundit të këtij viti po u njoftojmë me kalanë e Tiranës, që ndodhet në qendrën historike të qytetit të Tiranës, në një nga zonat më të frekuentuara të tij, e të cilën e vizituam më 14 Nëntor 2018, me rastin e sjells së eshtave të atdhetarit të shquar Mit`hat Frashëri në Tiranë, ku edhe afër kësaj kalaje iu bënë homazhe nga mijëra qytetarë.
Përndryshe kalaja sipas, portalit të qytetit të Tiranës, ajo përfaqëson:” një fortifikim fushor me planimetri drejtkëndore 160 x 120m me pjesën më të gjatë lindje – perëndim.
Gjatë gërmimeve të kryera në vitet 2001 dhe 2008 mendohet se kalaja i përket njërit prej fortifikimeve të ndërtuara ose të rindërtuara nga Perandori Justinian në Epirin e Ri (provincë e Durrësit) në shek. IV – VI të erës sonë.
Një pjesë e mureve rrethuese që shihen sot mbi tokë i takojnë ndërtimeve të shekujve të fundit, të cilat janë ndërtuar nga Ahmet Pashë Bargjini në gjysmën e dytë të shek. XVIII mbi rrënojat e kalasë së vjetër.
Në vitin 1798 ra në duart e familjes Toptani nga Kruja. Gjatë kësaj periudhe kalaja u shndërrua në objekt të luftës shumëvjeçare të zhvilluar midis Toptanasve dhe sunduesve Bushatllinj të Shkodrës.
Në vitin 1817 ajo përjetoi një rrethim pesë mujor, i cili pati pasoja të rënda jo vetëm për kalanë por edhe për një pjesë të madhe të qytetit. Pas bombardimit u rindërtua pjesërisht nga Toptanasit por nuk pati jetë të gjatë sepse në vitin 1832 ajo u shemb me urdhër të Vezirit të Madh, Mehmet Reshit Pasha, i cili urdhëroi prishjen e të gjitha kalave.
Sot ruhet një pjesë e murit verior dhe trakte në anën jugore të saj, e cila ndërthuret këndshëm me infrastrukturën përreth.
Brenda mureve të kalasë së Tiranës është krijuar së fundmi një zonë e re pedonale, e shndërruar në një hapësirë rekreative për kryeqytetin. Kjo hapësirë shërben si një mjedis ku promovohen artizanët dhe traditat lokale, kulinaria dhe arti i Tiranës”.
(Me këtë rast po sjelli edhe dy foto origjinale që shkrepëm një të kalasë dhe një me familjen Toptani, q¨shekuj më parë ishte në zotërim të kësaj kalaje).
