Krushqitë e Bllokut në Tiranë në sytë e një arbëreshi

(Rrethi i ngushtë i krushqisë midis tyre).

 

Shkruar nga  arbëreshi Mario Occhineri,San Basile Cs Kalabri

Në gjuhën shqipe si në arbërisht fjala “krushqi” përcakton marrëdhënien e ngushtë që krijohet mes dy familjeve pas martesës. “Blloku” është lagjja në Tiranë ku drejtuesit e lartë komunistë shkuan të banonin pas tërheqjes së nazistëve në fund të vitit 1944. Vendimi ishte bërë nga një reformë e  kryer nga krerët komunistë.  Vilat e konfiskuara të pronarëve të mëparshëm, tashmë iu  dorëzuan kësaj parie, vendosur në zonën Bllok.

Enver Hoxha merr shtëpinë e inxhinierit Belloni i cili ikën në Itali, si dhe të pronës së Koçi  Xoxe,  zyrtarisht i deklaruar agjent jugosllav. Enver Hoxha dhe gruaja e tij Nexmijhe gëzojnë të dyja pronat.

Hierarkia në Bllok ishte e përcaktuar mirë, aty banonin familjet e anëtarëve të Byrosë Politike dhe kryetarit të Presidiumit të Kuvendit Popullor. Lidhjet brenda Bllokut dukeshin të qarta që në fillim. Enver Hoxha e lidhi “krushqinë” me Gogo Nushin, duke i dhënë vëllait të këtij të fundit mbesën e tij, por gruaja e Hysni Kapos ishte gjithashtu motra e Alqi Kondit dhe Pirro Kondit, kushërinjë të Manush Myftiut, motra e të cilit ishte gruaja e Pilo Peristerit dhe po kështu, motra e Ramiz Alisë ishte bërë gruaja e Reiz Maliles, motra e të cilit ishte gruaja e Xhaferr Spahit, ndërsa gruaja e Bilbil Klos ishte motra e gruas së Ramiz Alisë.

Të gjithë këta ishin anëtarë të Byrosë, të Komitetit Qendror ose ministra dhe zëvendëskryeministra. Nga martesat e tyre lindën fëmijë, të cilët, pasi u rritën, vazhduan të forconin marrëdhëniet e “krushqisë” dhe pushtetit. Kështu që vajza e Adil Çarçanit e martuar me djalin e Manush Myftiut, Iliri djali i madh i Enver Hoxhës i martuar me vajzën e vëllait të Ramizit Alias, dhe Kadri Hazbiu gjithashtu bëhet “krushqi” me Enver Hoxhën, nëpërmjet një mbese  të gruas së Kadri Hazbiut.

Sipas një raporti të publikuar në vitin 2016 nga Instituti për Studime mbi Krimin dhe Pasojat e Komunizmit, besohet se në Shqipëri kishte nga 30,000 deri në 34,000 të burgosur politikë, nga të cilët rreth një e pesta ishin gra. Sipas të njëjtit burim, 5577 burra dhe 450 gra u dënuan me vdekje dhe u vranë. Ndërmjet viteve 1944 dhe 1990, nga 13.692 personat që u përpoqën të arratiseshin përtej kufirit, 988 u vranë në përpjekje. Trupat e të burgosurve të ekzekutuar ose që vdiqën në burg ose gjatë punës së detyruar, ose për shkak të sëmundjes, nuk u kthyen kurrë te të afërmit e tyre.

Megjithatë, shumë shpesh edhe xhelatët bëhen viktima.

Nga viti 1944 deri në vitin 1985, kur vdiq Enver Hoxha, u dënuan 29 ministra, zëvendësministra dhe drejtues të Partisë së Punës, shumica e të cilëve u akuzuan si agjentë të shërbimeve sekrete të huaja. Gjatë qeverisjes së tij, 22 gjeneralë të ushtrisë shqiptare u ekzekutuan, u persekutuan dhe u dënuan me shumë vite burgim. Vdekja e Mehmet Shehut u cilësua si një vetëvrasje, por në realitet ajo la shumë dyshime dhe mistere.

Gjatë rezistencës ndaj pushtimit nga Italia fashiste dhe Gjermania naziste, komunistët shqiptarë, duke menduar për pasojat, u përpoqën të hiqnin qafe me çdo mjet partizanët jokomunistë. Disa pretendojnë se Hoxha hoqi qafe edhe liderët komunistë që mund të kishin lënë në hije karrierën e tij duke orkestruar komplote. Vrasja e kreut të Rinisë Komuniste të atyre viteve Qemal Stafa do të ishte një nga ato.

Motra e Enver Hoxhës e quajtur Fahrija ishte e martuar me liderin nacionalist Bahri Omari i cili e ndihmoi Enver Hoxhën në shumë raste duke i dhënë mbrojtje edhe në shtëpinë e tij. Në këtë rast edhe lidhja e “krushqit” dhe as lutjet e së  motrës nuk kishin vlerë, sepse Bahri Omari dënohet.

Në agimin e lindjes së partisë komuniste shqiptarët morën ndihmë organizative nga shokët jugosllavë dhe nëpërmjet Koço Tashkos sugjeruan që në kryesinë e Grupit Komunist të Korçës të shtohej të paktën një mysliman. Falë tyre u shtua edhe Enver Hoxha si mysliman dhe më saktë bektashi. Nga vitet 1960 e këtej, Koço Tashko kaloi njëzet vjet të jetës së tij në kampet e punës së detyruar, në burg dhe në izolim. Akuza zyrtare ishte ajo e të qenit agjent sovjetik.

Ndërkohë, banorët e Bllokut gëzonin trajtim të veçantë, përfitonin personel shërbimi, dyqane ku mund të merrnin ushqime dhe veshje perëndimore, një sërë vilash, shtëpi pushimi në të gjithë Shqipërinë, studime dhe kuroheshin në spitalet e jashtë shtetit, (djali i Mehmet Shehut studionte në Suedi , e Hysni Kapo vdes në spitalet e Parisit), ata kishin akses në libra të autorëve të huaj klasikë dhe modernë. Ata ndiqnin   shikimin e kanaleve të televizionin italian, kur pjesës  tjetër të popullsisë iu ishte ndaluar edhe pse nuk mohoet fakti që në fshehtësi dikush e ndiqte.

Menaxhimi i cigareve nga Albatran nga një kompani në Zvicër në portin e Durrësit, anijet greke të peshkimit dhe prej tyre tek italianët, kthimi në Zvicër i kamionëve frigoriferikë me produkte bujqësore nga kooperativat shqiptare, ishin pjesë e një ekonomie të varfër popullore, por të një standarti në Bllok   Besohet se kontrabanda e cigareve do të sillte rreth 12 milionë dollarë në vit midis viteve 1965 dhe 1991, të derdhura sigurisht në para.

Jashtë Bllokut shqiptarët vuanin nga uria. Në vitin 1985 Shqipëria konsiderohej një nga tre vendet më të varfra në botë, mishi që furnizohej ishte vetëm një kilogram në muaj për familje dhe që nga viti 1982 fermerët nuk mund të mbanin për llogari të vetë një pulë.

Avokati Spartak Ngjela, djali i ish-ministrit të Tregtisë Kico Ngjela, i akuzuar për sabotim në vitin 1975 dhe i burgosur deri në vitin 1990, solli në kujtimet e tij detaje dhe analiza realiste të jetës në Blloku. Janë të vetmet tekste që hedhin dritë mbi atë që ka ndodhur realisht atje. Në kujtimet e tij del në pah ekzistenca e një vendi dominues, “Shtëpia e Partisë”. Kishte disa sallone, një dhomë bilardo dhe një kinema ku shfaqeshin filma të ndaluar për publikun e gjerë. Vizita apo pirja e një kafeje në “Shtëpinë e Partisë” në mbrëmje ishte pothuajse një ritual i domosdoshëm për drejtuesit e lartë komunistë që zgjati disa orë. Drejtuesit kryesorë mbetën në katin e dytë, shpeshherë të përfshirë në biseda të gjata, tonin e të cilave e vendoste Hoxha. Nga bisedat e thjeshta deri te ato me rëndësi jetike për komunizmin në Shqipëri apo politikën e jashtme kryesisht u zhvilluan atje. Spartak Ngjela kujton se Hoxha donte që i gjithë rrethi i tij të ishte i pranishëm, çdo ditë, pa mungesa. Ishte një lloj kontrolli, i ngjashëm me atë të Stalinit. Ai donte t’i shihte në sy bashkëpunëtorët e tij, donte të ndjente dhe prekte besnikërinë e tyre. Kjo ndjenjë ishte aq e fortë sa një nga akuzat e ngritura ndaj Bedri Spahit në vitin 1955 ishte se ai nuk ishte paraqitur në “Shtëpinë e Partisë” prej dy muajsh.

Por me kalimin e viteve, jeta e banorëve të paktë të Bllokut u ndërlikua. Bashkim Shehu në librin e tij “Vjeshta e ankthit” e përshkruan kështu jetën në Blloku: “Në atë nivel, në atë sistem, nuk kishte miqësi. Te njerëzit që ishin të lidhur ngushtë me njëri-tjetrin kishte vetëm bashkëfajësi dhe një lidhje  interesa që shtypën shumë njerëz të tjerë”.

Deri në vitin 1947 rruga që kalonte para shtëpisë së Hoxhës ishte e hapur. Që nga ai vit ai u mbyll dhe, me kalimin e kohës, ndalimi u shtri edhe në rrugët ngjitur. Në vitin 1985 ishte një lagje prej rreth 16 hektarësh dhe as anëtarët e Byrosë Politike nuk ecnin dot para derës së Hoxhës.

Edhe banorët e Bllokut u spiunuan me skrupulozitet si çdo qytetar shqiptar me ndryshimin se në disa raste për “krushqit” toleranca ishte pak më elastike.

Kur u zbulua se ylli i hendbollit të skuadrës së Dinamos, Asllan Rusi kishte simpati për Pranverën, vajzën e Enver Hoxhës, i riu u rrah dhe u shtrua në spitalin psikiatrik derisa ilaçet e shkatërruan.

Djali i Enver Hoxhës, Sokoli, u martua me Lilianën, një vajzë që nuk i përkiste klasës sunduese të Bllokut, në fakt, siç raportohet në libra dhe intervista, ajo nuk ka pasur kurrë simpatitë e vjehrrës së saj, por gjithmonë ka qenë e mirëpritur nga i ati. -vjehrri.

Numri dy i regjimit, Mehmet Shehu, një djalosh i ashpër që vetë e pranon se është i ashpër në një letër drejtuar Frontit Nacionalçlirimtar, i stërvitur për tortura dhe vrasje në Spanjë, i cili pasi kthehet në Shqipëri, vret dhe torturon me duart e tij  qindra armiq, duke përfshirë edhe një kapiten italian, ish-shokun e tij në Nunziatella në Napoli, megjithatë kishin rënë dakord për fejesën e djalit të tij Skënderi me yllin e hendbollit të femrave të ekipit Dinamo Silva Turdiu, vajza e profesorit dhe themeluesit të universitetit Qazim Turdiu. Disa të afërmit e së cilës  kishin ikur në SHBA, dhe Enver Hoxha urdhëroi të anulonte fejesën. Mehmet Shehu u gjet i vdekur më 17 dhjetor 1981, askush në Shqipëri nuk e beson versionin zyrtar të vetëvrasjes. E gjithë familja Shehu shkon në burg ku i vdes gruaja Fiqirete dhe djali i tyre Vladimiri vetëvritet ndërsa fëmijët e tjerë Skenderi dhe Bashkim qëndrojnë në burg deri në rënien e regjimit.

E dashura e Skënderit dhe e gjithë familja humbin punën dhe përjetojnë burg, punë të detyruar dhe izolim. Shtëpia e tyre historike u shkatërrua.

Pas vdekjes së Shehut, në një gjyq të fshehtë të mbajtur në vitin 1983, u arrestuan dhe u dënuan shumë figura të tjera që ishin nën ndikimin e tij, duke përfshirë ish-ministrin e Brendshëm Feçor Shehu, Ministrin e Jashtëm Nesti Nase dhe ministrin i Shëndetit  Llambi Ziçishti.

Që nga krijimi i qeverisë së parë të pasluftës e deri në vitin 1981, të gjithë ministrat e Brendshëm: Koçi Xoxe, Kadri Hazbiu, Mehmet Shehu dhe Feçorr Shehu, u akuzuan nga Hoxha si agjentë të qeverive të huaja. Kreu i truprojave të Enver Hoxhës ishte Sulo Gradeci. Ky i fundit i shërbeu Hoxhës për 30 vjet, duke u bërë njeriu më i besuar i diktatorit.

Në biografinë e tij të ish-diktatorit, Blendi Fevziu e cilëson Hoxhën si një psikopat paranojak, me pak ose aspak pendim, i cili së bashku me gruan e tij organizuan vdekjen e shpejtë të kujtdo që i pengonte. Në vitet e fundit të jetës së tij, shkruan Fevziu, Hoxha befas bëri një jetë të vetmuar, sepse deri atëherë kishte vrarë aq shumë nga shokët e tij ushtarë, sa nuk kishte thuajse me kë të fliste.

Marrëdhëniet “krushqi” ishin të forta dhe resistente por vetëm për aq kohë sa ishin komoditetit, për ndryshe hiqeshin qafe.

Shkruar nga  arbëreshi Mario Occhineri San Basile Cs Kalabri.

Lind në Paraguaj dhe kthehet në tokën e të parëve të tij në San Basile\ Shën Vasil * Cs. Kalabri. Ky artikull u bë pas disa vizitash që Mario bëri në Shqipëri.

Është një nga ata arbëresh që mbështet botën arbëreshe dhe mban lidhje me tokën mëmë.