Përgatiti materialin: Dr. Ornela Radovicka nga Qendra Albanologjike, themeluar nga At Antonio Bellusci 1980
Të Dielën e dytë pas Pashkës besimtarët e Frascinetos dhe Eianina organizonin ceremoninë Vallja dhe e kishin si traditë të shkonin e të bonin vizitë faltores së Shën Mëria Këtej lart.
Ditën e djelë më 14\04\2024 arbërshet e komunitetit të Frasnitës dhe të Eianiës u mblodhën së bashku që të të festojnë ceremoninë e Vallejes kushtuar e “Shën Mërisë këtej lart”.
Rrugët e qytezave u mbushën edhe me arbërshë të qytezave për qark.
Merrnin pjesë në këtë manifestim edhe grupet arbëreshe si; Arbëresh “ Pa stoli” Civita”
Shën Mëria e Illthit- San kostandino Albanese, Ajri i lumit-San Martino di Finita
Kreshnikët e Lirisë- San Benedeto Ullano
Shqiponjat – Santa Sofia d-Epirio
Grupi Folk-Civita.
Kisha Shën Mërija Këtej lart
Kisha “Shën Marija këtej lart”, është një xhevahir qëndron mbi kurorën e trashëgimisë kulturore të Frasnitës\Frascineto, dhe është pa dyshim kisha më e hershme dhe e njohur si Madonna di Lassù, e ndërtuar nga Bazilianët. Sot i shndërruar në rrënoja. është ndërtuar pas shek. X-XI.
Dikur ishte e pajisur me jetë nga murgjit Bazilianë të manastirit të San Pietro. Muret janë ende mbështetur në shkëmb, dhe ishte një objekt me dy kate. Rreth tridhjetë vjet më parë, kishte afreske në Muret e kësaj faltoreje, dhe ishte edhe imazhi shën Mërisë këtej lart;
Sot kanë mbetur vetëm gjurmët e altarit dhe muret e shkatërruara.
Dikur ishte shumë e vizituar ky vend i shenjtë, nga popullsia arbëreshe, këtë e provon edhe Foto nga “Shën Mëria Këtej, rreth viteve 1950 .
Frascineto dhe Ejanina, janë dy qyteza arbërshesha në Kalabri vendosur pranë me njëra tjetrën në shpatet e Timpone del Corvo, në 486 lartësi mi nivelin e detit. Shpesh në rrjet kemi folur për Frascineton, ndërsa sot këtë faqe ia dedikojmë Eianinës.
Arbëreshët e Ejaninës mbrritën në në Kalabri rreth viteve 1470,. Arsyet e ardhjes së tyre janë të shumta, por ajo më e forta ishte pushtimi turk. Kapitullimet e para të sistemimit të tyre në këto territore i përkasin vitit 1491. Këto kapitullime flasin per Ferdinando Spinelli, djali i Giovanbattista, dukesha e Castrovillari, në 1527i dhuroi Casale di Purçilli Lukes Policastrello te Castrovillarit dhe djalit Michele në 1535 duke i dhene ne duar Kapitujtullimet e tij. Prandaj Purçilli u bë një shtëpi në fermë e pavarur me popullsinë e saj dhe me kishën e saj. Regjistri i të pagëzuarve fillon në vitin 1703. Casale di Purçilli humbi autonominë e tij, duke u bërë një pjesë e Komunës së Frascineto.
Eianina e sotme dikur ishte queajtur Purçilli. Më 1942 ajo ndryshoi emrin nga Purçilli (Italianizuar në Porcile) në Eianina.
Eianina nga Frascineto janë dy ngulime arbëreshe në krahë njëra tjetrës dhe i ndan vetëm e një ure të vogël,
Eianina, është vend i kulturës. Ajo nxorri nga gjiri i saj shumë njerëz të ditur. Fakti që edhe sot ajo vahdon të mbajë gjallë një gazetë tregon se ky popull do kulturën e tij dhe dashuria për gjuhën e të parëve të tyre, këtë gjë demostron edhe botimi i një reviste “Jeta Arbërshe”.
Kjo revistë( Jeta Arbërshe) vazhdon të ndriçojë si një qiri në mes erresirës duke i dhënë dritëz gjuhës, historisë, kulturës, të këtij populli që vazhdon të ruaj me fanatizëm identitetin e tij arbëror Revista Jeta Arbëreshe” u themelua në 2001 me drejtor Agostino Giordano.
Prof Agostino ishte edhe nipi dhe trashëgimtari shpirtëror i arkivandritit Emanuele Giordano është drejtor i revistës “Jeta Arbëreshe” dhe një figurat intelektuale, që vazhdon të punoj me mish e shpirt për botën arbëreshe. Kjo gazetë edhe pse me shumë sakrifica i reziston kohës, sepse është gjuha e popullit. Prof Agostino është studiues i pasionuar i letërsisë dhe i gjuhës arbëreshe për të mbrojtur gjuhën ja si shprehet: “Zëmi e shkruami arbërisht, ashtu si folmi!” dhe kësaj thirrje i përgjigjen 13 katunde:Purçilli, Frasnita, Hora, Ruri, Ungra, Shën Benedhiti, Shën Murtiri, Shën Mitri, Fallkunara, Kajverici, Katundi, Karfici, Spixana. Në shkrimet e kësaj reviste do të gjeni shume materiale nga Kosova, Shqipëria si edhe nga Arbëria studim të vlershëm nga autorë arbërsh të dëgjuar, si edhe punime te autorve të pa botuara. Drejtori dhe Përgjegjës është z Agostino Giordano.
Ndërsa jemi në Ejanina, nuk mund të rrim pa përmendur edhe arbërshin Michele Greco. Një nga aktivistët arbërsh të Frasnitës dhe Ejaninës. Me grupin e tij me aktivitetet e tij shpërndan gjuhën, kulturën botën arbëreshe kudo në diasporë,si Svizzër, Gjermani, por edhe në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni e gjetkë.
Kostumi arberesh i Ejanina, fonte foto Biagio Perrone
Gitonia, dhe tradita e pajes dhe e qendisjes, burimi i fotos Gugliotta Rachele, Ejanina
Arbereshët e Ejaninës dhe Frashinetos në Argentinë
Shumë arbëreshë prej shumë viseve të varfra të Italisë së Jugut e të Sicilisë, u shkëputën nga vendet e tyre dhe shkuan drejt Argjentinës, Brazilit, SHBA-së, Uruguajit, etj. Disa priftërinj të Buenos Airesit shënojnë se vetëm në atë qytët u vendosën rreth 40.000 arbëreshë, midis tyre një numër i madh nga krahina e Kozencës. Shumë arbëreshë u shpërngulën në kohët moderne..
Por edhe shumë ngelem ne këto troje ku te parët tane hodhen rrenjet.
Foto ne vijim Rosa Pace i ati Francesco Pace dhe Orsola Riccio lindur ne Eiania 1865/1870( burimi by Alicia Bodily)
Anna Pace, i shoqi Basile Miranda, Isabella Blaiota foto di familja Giordano Ejanina / akt martese 1848 (Fonte Alicia Bodily)
Emanuele Giordano 1951. Burimi i fotos, Attilio Clausi
