Doli nga shtypi libri me ese i autorit Migjen Kajtazi: “Rrëfime dimërore nga Biblioteka”
Në peizazhin letrar shqiptar, ku zërat e diasporës zënë një vend të veçantë në rrëfimin e përvojave të migrimit, libri më i ri i Migjen Kajtazit, “Rrëfime dimërore nga Biblioteka”, përfaqëson një ftesë për të depërtuar në përsiatjet e një shpirti që jeton në mes të dy botëve.
Ky vëllim eseistik sjell një kronikë të reflektimeve të autorit mbi identitetin, migracionin dhe procesin e integrimit, duke i dhënë lexuesit një pasqyrë të thelluar mbi përvojën e shqiptarit në mërgim. Ndryshe nga narrativat e zakonshme të diasporës, Kajtazi e trajton këtë temë jo si një fenomen të izoluar, por si një pjesë integrale të ekzistencës njerëzore. Ai nuk kërkon të glorifikojë apo të viktimizohet nga jeta në mërgim, por përpiqet të analizojë, të kuptojë dhe të shpjegojë kompleksitetin e saj.
Me një stil të ngjeshur filozofik dhe një qasje sociologjike të spikatur, autori na fton të vështrojmë jetën e përditshme të emigrantit jo vetëm si një akt fizik të lëvizjes nga një vend në tjetrin, por si një përvojë shpirtërore dhe intelektuale. Duke ndjekur linjën e një narratori të vëmendshëm, ai na rrëfen për dilemën e identitetit, përpjekjen e vazhdueshme për të mbajtur një ekuilibër mes kulturës së origjinës dhe asaj pritëse, si dhe për sfidat që shoqërojnë këtë proces.
Kush është Migjen Kajtazi?
Migjen Kajtazi është një intelektual, që lëvron një sërë fushash kulturore dhe profesionale. I formuar fillimisht në fushën e drejtësisë në Tiranë dhe më pas i specializuar në Zvicër në çështjet e integrimit dhe parandalimit të diskriminimit, ai ka një përvojë të gjerë në strukturat shtetërore zvicerane. Përveç veprimtarisë profesionale, Migjen Kajtazi është aktiv dhe i angazhuar, me një prirje të veçantë për të hulumtuar temat e migrimit, identitetit dhe dinamikave shoqërore.
Ai është fitues i çmimit “Çmimi i vitit për diasporën shqiptare”, dhënë nga Ministria e Diasporës së Kosovës në vitin 2017 për artikullin “Unë dhe Samiti i Diasporës”. Veç kësaj, krijimtaria e tij përfshin edhe pjesë teatrale të shkruara në frëngjisht, si «Partir sur mars» (2018-2019) dhe «Kurora discute avec Bekim Fehmiu» (2021), të cilat pasqyrojnë shqetësimet shoqërore të bashkëkohësve të tij në mërgim.
Një qasje filozofike mbi ekzistencën migratore
Në “Rrëfime dimërore nga Biblioteka”, Kajtazi eksploron thellësitë e shpirtit migrator përmes një optike filozofike dhe sociologjike. Ai nuk i trajton emigrantët si shifra statistikore, por si individë të gjallë, me dilemat dhe shqetësimet e tyre ekzistenciale. Përmes një analize të hollësishme, ai zbërthen mekanizmat e dukurive të tilla si integrimi, asimilimi dhe ruajtja e identitetit kulturor. Në tekstet e tij, shfaqet një ndjeshmëri e veçantë për përvojën njerëzore, duke e bërë këtë libër më shumë sesa një përmbledhje esesh—një reflektim mbi qenien njerëzore në kërkim të vetes.
Me një stil që përzien reflektimin me narracionin e detajuar, ai krijon një peizazh të pasur të realitetit të diasporës shqiptare në Zvicër dhe më gjerë. Librin e tij mund ta lexosh si një rrëfim personal, por edhe si një analizë të hollësishme të sfidave shoqërore që has çdo emigrant.
Një testament letrar për brezat e ardhshëm
Pena e Kajtazit është një urë që lidh botën e origjinës me atë të destinacionit. Ai nuk shkruan vetëm për të tashmen, por edhe për të ardhmen, duke synuar të krijojë një testament letrar për brezat e ardhshëm të diasporës shqiptare. Nëpërmjet këtij libri, ai na kujton se historia e migrimit nuk është vetëm një çështje e zhvendosjes fizike, por një histori e mbijetesës, adaptimit dhe ruajtjes së identitetit.
“Rrëfime dimërore nga Biblioteka” është një libër që i fton lexuesit në një udhëtim introspektiv, duke u ofruar atyre një pasqyrë të qartë mbi ndërlikimet e jetës migratore. Për të gjithë ata që janë të interesuar për letërsinë e angazhuar, për studimet mbi migracionin apo thjesht për një lexim që pasuron shpirtin dhe mendjen, ky libër është një vepër e domosdoshme.
Parathënia e plotë e librit nga Vjosa Gërvalla, drejtoreshë e platformës albinfo.ch
Në këtë përmbledhje, Migjen Kajtazi gjurmon vijëzimet e një realiteti të fragmentuar, ku fragmentet nga jeta si emigrant bëjnë që përvojat dhe reflektimet e tij të përkojnë përgjithësisht me ato të diasporës shqiptare të vendosur në Zvicër. Kronikat e tij kalojnë përtej kufijve të thjeshtësisë narrative për t’u thelluar në kompleksitetin e natyrshëm të gjendjes njerëzore. Sociologjia bëhet prizmi përmes të cilit Kajtazi shqyrton vijëzimet e paqarta të identitetit, ndërsa dëshmitë e tij i shtojnë nota prekëse kësaj simfonie ekzistenciale. Shqetësimet shoqërore të bashkëkohësve shqiptarë, të shpërndarë përtej kufijve të Shqipërisë etnike, i trajton si enigma, të cilave Kajtazi u qaset me një gjakftohtësi të mbushur me ndjeshmëri të thellë.
Kajtazi shquhet për qasjen e tij socio-filozofike, duke shpalosur realitetin përmes prizmit të përvojës individuale. Shkrimet e tij nuk eksplorojnë vetëm ngjarjet e botës, por ato kridhen thellë në strukturën shoqërore, duke vënë në pikëpyetje dinamikën komplekse që formëson fatet e individëve dhe të komuniteteve.
Në qasjen e tij unike socio-filozofike, Migjen Kajtazi spikat duke shpalosur realitetin e kësaj diaspore përmes këndvështrimit të mprehtë të përvojës individuale. Si një detektiv i shpirtit njerëzor, shkrimet e tij nuk kufizohen thjesht në eksplorimin e ngjarjeve të botës etnike shqiptare; ato gërmojnë thellë në strukturën sociale, si anketues të guximshëm që vënë në pikëpyetje dinamikën komplekse, që thur fatet e individëve dhe të komuniteteve.
Çdo shkrim bëhet kështu një eksplorim i përpiktë i mekanizmave të fshehur të momenteve të jetës në shoqëri, ku autori, si një alkimist i ideve, kërkon të distilojë të vërtetën, duke u bazuar në përvojën individuale. Larg nga të qenit i kufizuar në një tregim të thjeshtë të fakteve, Kajtazi kridhet në thellësitë e psikikës kolektive, duke zbuluar fijet e padukshme që lidhin fatet e ndërthurura të këtyre qenieve njerëzore nga gjetkë.
Shkrimet e Kajtazit, shpesh të mbushura me përvojën e tij në diasporën shqiptare, hedhin dritë në qoshet e errëta të migrimit, integrimit dhe identitetit. Ai me mjeshtëri shmang grackat e gjykimeve të nxituara, duke parapëlqyer të zbërthejë paragjykimet, për të sjellë një kuptim më të thellë të forcave delikate që udhëheqin zgjedhjet individuale.
Pena e Kajtazit kthehet me një qasje analitike, duke zbërthyer kompleksitetin e përvojës migratore të shqiptarëve dhe nuancat e identitetit diasporik. Çdo histori bëhet kështu një eksplorim i kujdesshëm i jetës së përditshme, ku ndodhin ndërveprimet mes individëve dhe shoqërisë, midis kërkimit për t’u përkitur dhe realitetit në ndryshim të diasporës. Në këtë vallëzim delikat, mes reflektimit personal dhe vëzhgimit social, Kajtazi shpërfaq veten si një vëzhgues i zgjuar i dinamikës njerëzore.
Si pjesëtar i përkushtuar i diasporës shqiptare, të vendosur në Zvicër dhe gjetkë, Kajtazi paraqitet si ndërmjetës i përvojave, duke sjellë një këndvështrim unik për këto meditime. Shkrimet e tij shndërrohen në ura midis botëve, duke i ftuar lexuesit të thellohen në detajet komplekse të përvojës së migrimit, duke i inkurajuar ata të shqyrtojnë nga afër paragjykimet e vendosura.
Kajtazi, si një ambasador i diasporës, lexuesve të tij u ofron një kalim përtej prapaskenave intime të këtij komuniteti në lëvizje. Fjalët e tij bëhen dërrasa të një ure që përshkon hendeqet kulturore dhe nuancat delikate të përshtatjes në një vend të ri.
Shkrimet e Migjen Kajtazit shpalosin pasurinë komplekse të përvojave njerëzore, përmes prizmit ndjellës të migrimit. Disa nga shkrimet e tij kontribuojnë në zbutjen e paragjykimeve të vazhdueshme, që pengojnë kuptimin autentik të diasporës.
Pohimi i tij në shkrimin “Ecja drejt optimizmit” ka një rezonancë ekzistenciale: “optimisti është pesimist me përvojë dhe optimizmi im rrjedh nga përvoja që kam pasur pas luftës në Kosovë”, jehon si një mantra, duke theksuar aftësinë e tij për t’u ushqyer me optimizmin që ka lindur pas përvojave personale.
Ideja se optimizmi, si feniksi, mund të dalë nga hiri i përvojës, veçanërisht pas një periudhe aq traumatike, sa lufta në Kosovë, tregon për kapacitetin e qëndrueshmërisë së kësaj diaspore. Ideja se optimizmi mund të lindë nga përvoja e pesimizmit, ndoshta perceptohet nga Kajtazi si një formë revolte personale kundër tragjedive të përjetuara. Me këtë formulë, ai kujton sesi forca e brendshme e shqiptarëve duhet të nxjerrë një fije shprese nga errësira e fatkeqësive që ata kanë kaluar.
Shkrimet e Kajtazit janë një sintezë e gjallë e ekzistencës së përditshme migratore, ku kujtimet e rrënjëve gërshetohen me kohët e së tashmes. Ai përshkruan me vrull largimet dhe harmonitë midis së shkuarës dhe së tashmes, duke nxjerrë në pah lidhjet që na bashkojnë dhe specifikat që na dallojnë. Përmes reflektimeve të tij, ai ndriçon bukuritë dhe absurditetet e gjendjes migratore, duke treguar sesi çdo detaj mund të zgjojë të kaluarën dhe të ushqejë shpresën për të ardhmen.
Ky koleksion, shumë më tepër se një përmbledhje esesh, ofron një ftesë për të eksploruar jetën e përditshme, që përbën pasurinë dhe kompleksitetin e qenieve të shkulura.
Migjen Kajtazi: Rrëfime dimërore nga Biblioteka
Recensuese: Vjosa Gërvalla
Redaktor gjuhësor: Sulejman Dërmaku
Ballina: Drita Nivokazi
Publikuar nga: Lena Graphic 2025 Prishtinë
Përkrahur nga: Instituti Kosovar i Komunikimeve
